بندهایی که انسان را اسیر می کند ، همیشه بیرونی نیستند . قرآن کریم «نفس اماره» را دشمنی درونی می شناسد که باید خود را از خطراتش حفظ کرد و به دفع حملات و تهاجماتش پرداخت . «اِنَّ النَّفسَ لامارةٌ بالسوء» نفس ،بسیار به بدی فرمان می دهد  یوسف، آیه 53

نفس آدمی ، وسوسه گر ،حریص و طماع است و رستگار کسی است که حریف آزمندی نفس خویش شود. قرآن کریم با یادآوری وضعیت انسان نسبت به خدا و جایگاه پروردگار در عالم ،  ما را به مقابله با تمنیات و شهوات نفس فرا می خواند :«وَ أمّا مَن خافَ مَقامَ رَبُه وَ نَهی النَّفسَ عَنِ الهوَی فَاِنَّ الجَنَّةَ هِیَ المأوی» کسی که از مقام پروردگارش بیم داشته باشد و نفس خود را از هوی بازدارد ، مأوایش بهشت خواهد بود .نازعات،  آیه 41،40

عبادات تمرینی برای تسلط بر خویش و مهار نفسانیات است . «تقوا» نیز نیرومندترین اهرم کنترل «نفس اماره» است و انسان را از سقوط در دامن تباهی و آلودگی ها نگه می دارد و طغیان غرایز را مهار می کند و نوعی ترمز بر حرکت نامعقول بشر است .

مهار سرکشی های نفس که با تقوا میسر است در توصیه های دینی با عنوان «جهاد اکبر» و «جهاد با نفس» مطرح شده است . انسان است و عمری درگیری با دشمن پنهان درونی . اگر خود را نسازد پیوسته زمین خواهد خورد و تباه خواهد گشت .رسیدن به قلمرو حیات طیبه در سایه گذر از این سیم خاردار است و کسی که از خط مقدم دل عبور کند و خاکریز نفس را بشکند و فتح کند ، به آن قلمرو نورانی خواهد رسید . و این همان اخلاق و تربیت قرآنی است که نصیب مجاهدان با نفس و آزادشدگان از سلطه تمنیات شیطانی و خواسته های سیری ناپذیر دل می شود . و هر کس که به این اخلاق برسد به کمال رسیده است .

تا کی و چند اسارت در خویش ؟                        می توانی که گریبان برهانی از نفس                   می توانی زخود آزاد شوی

                         به خداوند رسی...